memorias do entroido en Sober

* Publicado por Francisco Albo na Voz de Galicia (aquí).


O municipio contou ata o século pasado cun rico folclore de Carnaval

En diversas localidades de Sober consérvase con entusiasmo a tradición dos compadres 
e na maioría das vivendas da zona séguense preparando o prato local máis típico do 
entroido, o doce coñecido como tripón, enchido ou vexiga. Pero estas manifestacións 
son só unha parte da rica tradición carnavalesca do municipio, perdida na súa maior 
nas últimas décadas do século pasado, da que aínda hai moitas pegadas na tradición oral 
e en diversos documentos.

A asociación cultural O Colado do Vento recopilou unha parte destas tradicións, ás que
se lle dedicou unha pequena publicación no ano 2000 [NOTA - A publicación á que se 
fai mención foi editada pola ASOCIACIÓN DE VECIÑOS "PROENCIA", de Proendos]
«Desde entón recollimos máis cousas, pero para facer 
unha recopilación sistemática necesitaríamos máis 
persoal e máis tempo», apunta Alfonso Campos, membro deste colectivo. 
Moitos destes costumes festivos mantíveronse vivos ata os anos 50 e 60 e acabaron 
desaparecendo a causa do despoboamento provocado polas grandes emigracións da época.

Entre as tradicións esquecidas figuran unhas representacións teatrais similares 
ás que aínda se conservan no entroido ribeirao de Chantada e no de Salcedo, na Pobra 
do Brollón, que reciben respectivamente os nomes de oficios e disfraces. Segundo 
explica Campos, «ademais destes pequenos espectáculos, en certas épocas 
houbo unhas representacións teatrais máis complexas e en Proendos incluso había un 
grupo que se encargaba de organizalas, que se facía chamar Compañía Urruti».

Folións e figuras típicas

Máis antiga aínda parece a tradición dos folións de entroido, que consistían en desfilar 
cos bonecos dos compadres e comadres ata un lugar alto -normalmente un castro-, levando 
fachós ou antorchas de palla. A celebración remataba coa queima dos compadres.

No folclore local do entroido figuraban tamén algúns personaxes típicos, representados 
habitualmente polos mesmos veciños. «En Proendos desfilaba o deus Momo e en 
Anllo tiñan uns personaxes chamados maragatos», sinala Campos.

Coplas festivas que se vendían en papel impreso polas feiras

No entroido tradicional de Sober tiñan grande importancia as coplas, para as que era 
habitual compor melodías orixinais, como era de esperar nun municipio cunha longa 
tradición musical. Moitas destas coplas eran reproducidas en papeis impresos, cuxa 
venda axudaba a financiar as representacións teatrais, os bailes e outras celebracións 
propias desta época.

Na parroquia de Proendos, segundo explica Alfonso Campos, os mozos ían á 
feira de Sober para vender estes pregos e arrecadar diñeiro para as festas. «Os que 
vendían as coplas ían sempre vestidos de bonito, con mantillas e outros adornos 
que ao parecer se usaban tamén nas danzas de entroido», engade.

Recollida de textos

A asociación O Colado do Vento recopilou un bon número de exemplares destas 
coplas -editadas en imprentas de Monforte, Vigo e outros lugares-, os máis antigos 
dos cales datan de principios do século XX. Algúns destes vellos cantares de entroido 
foron recollidas no libro Cantos, coplas e romances de cego, dos músicos Xosé Luís 
Rivas (Mini) e Baldomero Iglesias (Mero).

Sem comentários: